HÁT XOAN Ở PHÚ THỌ
Hát Xoan còn được gọi là
Khúc môn đình (hát cửa đình), là lối hát thờ thần, tương truyền có từ thời các
vua Hùng. Thuở xa xưa, người Văn Lang tổ chức các cuộc hát Xoan vào mùa xuân để
đón chào năm mới. Có 3 hình thức hát xoan: hát thờ cúng các vua Hùng và Thành
hoàng làng; hát nghi lễ cầu mùa tốt tươi, cầu sức khỏe; và hát lễ hội là hình
thức để nam nữ giao duyên.
Theo sử sách ghi lại thì
hát Xoan đã tồn tại hơn 2.000 năm, là di sản văn hóa dân gian hết sức quý báu.
Trên chặng đường dài đó, loại hình nghệ thuật này đã được nhiều người có vị thế
và uy tín trong xã hội, nhiều văn nhân thi sĩ nâng đỡ, tạo điều kiện cho phát
triển. Trong đó có phần công lao to lớn của bà Lê Thị Lan Xuân, mà phường Xoan
truyền tụng như một ân nhân. Để tỏ lòng biết ơn bà, các phường Xuân kiêng tên
bà gọi chệch đi là hát Xoan.
Các làn điệu Xoan cổ đều
được bắt nguồn từ những làng cổ nằm ở địa bàn trung tâm bộ Văn Lang thời các
vua Hùng dựng nước. Gốc của hát Xoan ở vùng Phú Thọ, sau đó lan tỏa tới các
làng quê thuộc đôi bờ sông Lô, sông Hồng, qua cả tỉnh Vĩnh Phúc. Bốn phường
Xoan cổ là An Thái, Phù Đức, Kim Đới và Thét nằm ở 2 xã Kim Đức và Phương Lâu
(Phú Thọ).
Ca nhạc của Xoan là ca
nhạc biểu diễn với đầy đủ các dạng thức nhạc hát: hát nói, hát ngâm, ngâm thơ và
ca khúc; có đồng ca nữ, đồng ca nam, tốp ca, đối ca, hát đa thanh, hát đuổi,
hát đan xen, hát có lĩnh xướng và hát đối đáp. Về sắc thái âm nhạc, nhạc Xoan
vừa có những giọng nghiêm trang, thong thả vừa có những điệu dồn đuổi khỏe
mạnh, lại có những giọng duyên dáng, trữ tình.
Trong hát Xoan, múa và
hát luôn đi cùng và kết hợp với nhau, dùng điệu múa minh họa nội dung cho lời
ca. Các tiết mục múa hát thường theo thứ tự nhất định. Mở đầu là 4 tiết mục có
tính nghi thức, mang nội dung khấn nguyện, chúc tụng, xen mô tả sản xuất. Đây
là những bài ca cổ, chủ yếu hát nói hoặc ngâm ngợi; theo thứ tự: giáo trống,
giáo pháo, thơ nhang, đóng đám. Tiếp theo là phần hát cách (còn gọi là quả
cách). Trong phần này, ông Trùm hoặc một kép chính giở sách ngân nga 14 bài thơ
nôm dài với giọng phụ họa của các cô đào đứng ở phía sau. Mười bốn quả cách
trong hát Xoan là những áng thơ khuyết danh với các đề tài khác nhau như: mô tả
lao động, sinh hoạt ở nông thôn, ca ngợi cảnh vật thiên nhiên, kể các tích
chuyện xưa. Sau phần hát cách đến các tiết mục có tính chất dân gian với nội
dung đậm nét trữ tình, mang dáng dấp của các bài dân ca, ví giao duyên, hát
trống quân. Mỗi tiết mục nối tiếp nhau ở đây thường gắn với những động tác và
đội hình múa, hoặc lối diễn mang tính chất hoạt cảnh như: hát gái, bỏ bộ, xin
huê, đố huê, đố chữ, gài huê, hát đúm, đánh cá... Sức sống của hát Xoan chính
là ở sự kết hợp của loại hình hát lễ nghi với hát giao duyên, tồn tại lâu dài
và được nhiều thế hệ yêu thích.
(Theo http://www.vietnamtourism.com)
Câu 1. Trong hát Xoan, không có hình thức hát nào?
A. Hát thờ cúng các vua Hùng
và Thành hoàng làng
B. Hát nghi lễ cầu mùa tốt
tươi, cầu sức khỏe
C. Hát lễ hội để nam nữ giao
duyên.
D. Hát kể các tích chuyện
xưa
Câu 2. Hát Xoan được tổ chức vào
mùa nào trong năm?
A.
Mùa xuân B..Mùa hạ C. Mùa thu
D. Mùa đông
Câu 3. Trong hát Xoan, các tiết mục múa và hát thường theo thứ tự mấy bước?
A.
2 bước B.3 bước C.4 bước D. 5 bước
Câu 4. Từ “huê” trong đoạn cuối của văn bản đồng nghĩa với từ nào?
A.
Hương B. trầu C.hoa D. thơ
Câu 5. Thống kê các dạng thức nhạc hát trong hát Xoan và nhận xét về các dạng
thức ấy.
……………………………………………………………………………………….....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Câu 6.
Dựa vào văn bản Hát xoan Phú Thọ, hãy viết văn bản về
một làn điệu dân ca hoặc một loại hình nghệ thuật mà em biết hoặc yêu thích.
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét