--------------------------
*Đánh giá kĩ năng viết
của HS:
HS ở cấp THPT có thể tạo
lập được VB theo những phương thức khác nhau, đặc biệt là có thể viết được các
bài văn nghị luận (về xã hội hoặc văn học), nêu được quan điểm, tư tưởng riêng
của mình về các vấn đề của đời sống hoặc văn học một cách sâu sắc, có sức
thuyết phục. Tuy nhiên, do cách ra đề và đáp án “đóng”, cùng với việc coi trọng
kiến thức văn học, nên các đề kiểm tra viết hiện nay chưa tạo điều kiện cho HS
phát biểu những suy nghĩ riêng, sáng tạo và vận dụng những kiến thức đã học vào
việc giải quyết những vấn đề đặt ra trong cuộc sống của mình.
- Cần đổi mới cách thức đánh giá kĩ năng viết của HS bằng cách ra đề theo hướng mở và tích hợp (trong môn và liên
môn). Đề mở chấp nhận nhiều cách trả lời, thậm chí có những câu trả lời
đối ngược nhau miễn là HS bộc lộ được nhận thức và lập luận lôgic trong quá
trình đi đến câu trả lời.
- Trong quá trình làm bài, HS cần vận dụng các kiến
thức, kĩ năng của các phân môn Tiếng Việt, Làm văn, Văn học cũng như kiến thức
liên môn (Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân,...) để giải quyết vấn đề mà đề
bài nêu ra.
- Đáp án không áp đặt nội dung trả lời mà nên nêu được các phương án
mà HS có thể trình bày, phân tích được sự hợp lí của các phương án đó; đồng
thời, nêu được những yêu cầu về kĩ năng làm bài của HS, khuyến khích HS sử dụng
nhiều kĩ năng, thao tác khác nhau trong giải quyết vấn đề; khuyến khích HS nêu
những suy nghĩ, quan điểm riêng của mình, chấp nhận nhiều cách hiểu và giải
quyết vấn đề khác nhau miễn là tư tưởng của người viết không đi ngược lại những
chuẩn mực đạo đức và pháp luật mà xã hội đã quy định;
-Khuyến khích HS vận dụng
được những điều đã học vào giải quyết những vấn đề mà thực tiễn đặt ra một cách
có sức thuyết phục, hợp lí, tự nhiên, phù hợp với trình độ của các em.
Cũng như KTĐG kĩ năng ĐH, đánh giá kĩ năng viết của HS phải được
tiến hành thường xuyên trong các bài kiểm tra từ 1-2 tiết, bài kiểm tra học kì,
kiểm tra cuối năm, thi tốt nghiệp THPT và thi tuyển sinh ĐH, CĐ.
Cần coi các biểu hiện của
kĩ năng viết đã trình bày ở trên là chuẩn để đánh giá khả năng viết của HS.
* KN
viết của HS bao gồm các yêu cầu sau:
- Cần xây dựng cho mình thái độ sẵn sàng
và những hiểu biết về kĩ thuật viết (văn phong) để viết một cách chính xác và
trôi chảy, lưu loát.
- Nội dung thể hiện:
+ Đề xuất và lựa chọn các ý tưởng cho bài viết; trình bày cho phù hợp với các
mục đích, đối tượng, ngữ cảnh và văn hóa khác nhau.
+ Lập dàn ý bằng cách xác định mục đích,
đối tượng và ngữ cảnh (trong đó xác định cách thể hiện và giọng điệu), đặt ra
mục tiêu cho các nhiệm vụ của bài viết hoặc các chủ đề.
+ Kích thích trí tưởng tượng, tạo ra
hoặc thu thập những ý tưởng phù hợp với các nhiệm vụ của bài viết hoặc chủ đề;
đưa ra những câu hỏi về các chủ đề; nghiên cứu các bài mẫu; suy nghĩ và và mô
tả những cảm xúc, quan điểm hoặc ý tưởng của cá nhân…
+ Thu thập, đánh giá, lựa chọn và tổng
hợp tài liệu phù hợp với mục đích của bài viết, nhu cầu/mong muốn của người đọc
và bối cảnh giao tiếp.
+ Phát triển, tổ chức và thể hiện ý
tưởng, quan điểm mạch lạc, chặt chẽ bằng văn bản để đáp ứng nhiều mục đích, đối
tượng, ngữ cảnh và văn hóa khác nhau.
*Ở cấp độ văn bản:
+ Tổ chức các sự kiện, ý tưởng và/hoặc
quan điểm một cách phù hợp với phương thức tạo lập văn bản, mục đích và đối
tượng mà VB hướng tới.
+ Sắp xếp các các chi tiết và ví dụ để
hỗ trợ/minh họa cho các nội dung chính của một VB cho phù hợp với mục đích, đối
tượng, bối cảnh và văn hóa giao tiếp.
+ Tạo nên sự liên kết chặt chẽ giữa các
phần của VB bằng cách: lựa chọn mô hình tổ chức/bố cục phù hợp với mục đích,
đối tượng, bối cảnh và văn hóa giao tiếp (theo trình tự thời gian, theo hình
thức phân loại, theo thứ tự ưu tiên/tầm quan trọng, theo mối quan hệ nhân quả,
theo mối quan hệ so sánh và đối lập…), sử dụng các tín hiệu ngôn ngữ (các
phương tiện liên kết) để giúp người đọc theo dõi được sự phát triển của các ý
tưởng hoặc mạch lập luận.
+ Sử dụng các chiến lược hỗ trợ (ví dụ:
những câu chuyện, các ý kiến của chuyên gia…) để: hỗ trợ quan điểm/hành động mà
người viết đề xuất trong VB để thuyết phục người đọc đồng tình với quan
điểm/hành động ấy; giải quyết những mối quan tâm, mong đợi của độc giả về quan
điểm hoặc hành động của người viết…
**Ở cấp độ đoạn văn:
+ Sử dụng một câu chủ đề để giới thiệu ý
tưởng chính trong một đoạn văn.
+ Giải thích và/hoặc làm rõ ý tưởng
chính của đoạn văn bằng cách cung cấp các dẫn chứng, lí lẽ có liên quan.
+ Sử dụng các phương tiện/phép liên kết
phù hợp (ví dụ: phép lặp, phép thế, phép nối, phép liên tưởng…) để: chỉ ra mối
quan hệ giữa các đoạn/câu khác nhau và giữa các ý chính trong một đoạn; thể
hiện chức năng của một đoạn văn trong mối liên quan với các phần khác của VB.
+ Lựa chọn và sử dụng ngôn ngữ cho hiệu
quả, phù hợp với nội dung, mục đích của đoạn văn. Thuyết phục người đọc chấp
nhận quan điểm/hành động của người viết thông qua các yếu tố như: độ dài của
câu, cấu trúc câu, mẫu câu, từ vựng, biện pháp tu từ, vần điệu,…
+ Nhắc lại nội dung/ý tưởng chính trong
phần kết đoạn.
-
Rà soát và chỉnh sửa để hoàn thiện bài viết .
Mục đích của rà soát, chỉnh sửa là tạo ra một
VB hoàn chỉnh để đạt được mục đích của người viết, đáp ứng nhu cầu của người
đọc, phù hợp với bối cảnh và văn hóa giao tiếp.
Rà soát và điều chỉnh lại bài viết để nâng
cao tính phù hợp, tập trung, trong sáng và đạt được độ chính xác trong việc
chuyển tải ý nghĩa. HS có thể tự mình rà soát, điều chỉnh hoặc cần đến sự giúp
đỡ của giáo viên, bạn bè để: xác định cách diễn đạt hoặc ý tưởng/quan điểm
không phù hợp với người đọc và bối cảnh giao tiếp; thay thế, thêm, xóa và/hoặc
sắp xếp lại từ, cụm từ, câu, sự kiện, ý tưởng, chi tiết, quan điểm; thay đổi
trình tự sắp xếp các sự kiện, ý tưởng, chi tiết trong hoặc giữa các đoạn…
* Vận dụng/thực hành
viết một loạt các VB cho các mục đích khác nhau.
- Tất cả HS trung học phổ thông đều phải sử
dụng các kĩ năng viết nêu trên trong quá trình làm văn. Đây cũng là chuẩn viết
cần đạt của HS trung học phổ thông.
- GV có thể sử dụng các ngữ liệu là những văn bản trong
SGK hoặc các VB ngoài SGK nhưng có cùng thể loại, đề tài hoặc chủ đề với các VB
mà HS đã được học; cũng có thể lấy các VB được viết theo những phong cách ngôn
ngữ mà HS đã học (như phong cách ngôn ngữ báo chí, chính luận, khoa học, nghệ
thuật…) để thiết kế các câu hỏi, bài tập, đề kiểm tra để rèn luyện và đánh giá
kĩ năng đọc hiểu VB và kĩ năng viết của HS.
- Để đánh
giá kĩ năng viết của HS, cần tăng cường ra các câu hỏi/đề kiểm tra theo hướng
mở, với những nội dung gắn với cuộc sống thực tiễn, với những trải nghiệm của
HS, giúp HS vận dụng được những kiến thức sách vở và cuộc sống để trình bày
những ý tưởng, cảm nhận, suy nghĩ sáng tạo về những vấn đề xã hội hoặc văn học.
- Cùng với bộ công cụ, cần xây dựng được hướng dẫn chấm đảm bảo tính
khoa học và chính xác.
+Hiện nay cách xây dựng hướng dẫn chấm có thể theo điểm
số hoặc theo mã hóa câu trả lời (theo hướng PISA).
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét